Helperpark 272-298

Door de enorme toename van het stroomgebruik vanwege de invoering van elektriciteitsvoorzieningen in de stad Groningen werd al snel na de bouw van een gemeentelijke centrale aan de Bloemsingel een nieuwe centrale gebouwd. Zo kon naast de provincie Groningen ook het noordelijk deel van Drenthe van stroom worden voorzien. In 1913 werd begonnen met de bouw van deze grote centrale ten zuiden van de stad Groningen in de polder Helpman. Het indrukwekkende complex werd in september 1914 in bedrijf gesteld. Behalve de provincie Groningen werden ook het noorden van Drenthe en het noordoosten van Friesland van stroom voorzien. De 70 meter hoge schoorsteen werd gebouwd door de firma Kemke uit Gronau (D). De bouwkosten bedroegen fl 1.500.000, een voor die tijd enorme geldsom.

De neogotische vormgeving was duidelijk geënt op de bouwstijl van Berlage. De inrichting werd verzorgd door Nederlandse bedrijven: de stoomketels door Stork, de transformatoren door Smit Slikkerveer en de schakelinrichting door de HEEMAF. De foto laat de centrale (nagenoeg) nog in zijn oorspronkelijke vorm zien. Exploitatie van de centrale werd gevoerd door het Provinciaal Electriciteitsbedrijf van Groningen (PEB-Groningen, opgericht in 1913). Nog geen twee jaar na de ingebruikneming van de centrale in 1914 werd al tot de eerste uitbreiding besloten.

Ter vervanging van de bestaande centrale werd een nieuwe centrale gebouwd. Deze moest vier stoomketels en twee turbogeneratoren bevatten. In 1931 begon de bouw, die twee jaar later was voltooid. Kenmerkend voor de Helpmancentrale was het gebouwhoge middenschip – de oude turbinehal – met lagere zijbeuken waarvan de hoogte van de verdiepingen varieerde. Door deze typologie was de doorsnede van het gebouw vergelijkbaar met die van een kathedraal.

Dankzij de technische verbeteringen in de jaren ’30 van de vorige eeuw kon de energieproductie worden geconcentreerd in enkele grote, krachtige ketels en machines. Dit maakte het mogelijk om de lengte van de enorme ketelhuizen aanzienlijk te reduceren. Hierdoor waren de hallen voortaan even lang en konden ze parallel worden gebouwd. Zo ontstond een meer compacte plattegrond.

Na de Tweede Wereldoorlog werd de fabriek uitgebreid tot tien turbines.

Toen de Helpmancentrale in 1982 sloot, was het de bedoeling dat het gebouw gesloopt zou worden om vervuilde grond te kunnen afvoeren. Veel mensen vonden sloop van het gebouw echter zonde en er werd een manier gevonden om de vervuilde grond met behulp van bacteriën te saneren. Dat opende de deur naar een mogelijk hergebruik van het gebouw.

In 2002 tekende het Groningse architectenbureau ‘De Zwarte Hond’ in opdracht van ‘Stichting Industrie Groningen’ (SIG) het ontwerp van de huidige ‘Mediacentrale’. Op 15 september 2003 werd de toen vervallen turbinehal notarieel overgedragen aan de SIG en kon snel daar na gestart worden met de transformatie van het gebouw.

In een twee jaar durende verbouwing ontstond de Mediacentrale, waarbij het open karakter van het middendeel bleef bestaan en er een glazen pui werd gebouwd tegen de overige drie wanden. In totaal werd er in de voormalige turbinehal zo’n 10.000 vierkante mater aan kantoorruimte gerealiseerd. Eén van de eerste huurders was Radio en Televisie Noord, voor wie speciaal een glasvezelnetwerk werd aangelegd dat de Mediacentrale rechtstreeks verbond met het Mediapark in Hilversum.

In eerste instantie liep het in 2005 nog niet zo storm met het gebruik van het pand. Pas na de overname door Waarborg Vastgoed in 2010 ontstond er een bruisend ondernemersklimaat dat op weinig plaatsen in Nederland wordt geëvenaard.

Om de Mediacentrale toekomstbestendig te maken wordt het gebouw op meerdere manieren verduurzaamd. Zo zal de oude verlichting vervangen worden door LED en ook zijn er diverse aanpassingen in de klimaatinstallaties op handen. Een eerste stap daarin was het verwijderen van de bestaande koelmachines en het vernieuwen van de luchtbehandelingsinstallaties.

De volgende stap – waar we al druk mee bezig zijn – is een duurzaam bodemenergiesysteem, bestaande uit een WKO-installatie (ondergronds) en een energiecentrale (bovengronds). Met deze Warmte Koude Opslag kan straks ’s winters kou in de grond opgeslagen geworden, om vervolgens in de zomer het gebouw mee te verkoelen. Vice versa kan hiermee in de zomer ondergronds warmte worden opgeslagen, ter verwarming van het gebouw in de winter. Een ingenieus systeem: maximaal self-supporting en met minimale emissie.

Als back-up en voor eventuele piekvoorziening is de bestaande cv-installatie alvast gerevitaliseerd. Zo is de Mediacentrale te allen tijden voorzien van energie.